Diagnoza nowotworu zawsze wiąże się przerażeniem i zakłopotaniem. Nie ułatwia tego nowoczesne podejście do grupy tych chorób – tzw. leczenie skojarzone. W tym artykule postaram się przedstawić podstawowe założenia takiego leczenia.
Leczenie onkologiczne ma na celu kontrolę i eliminację komórek nowotworowych w organizmie. W Polsce skuteczne leczenie opiera się na współpracy 3 specjalności lekarskich:
- Chirurgów onkologicznych (specjalistów chirurgii onkologicznej) lub innych specyficznych narządowo (torakochirurgów, neurochirurgów, laryngologów, chirurgów ogólnych) – wycinają nowotwór i często węzły chłonne w lokalnym spływie.
- Onkologów klinicznych (specjalistów onkologii klinicznej) – którzy zajmują się przede wszystkim kwalifikacją do leczenia systemowego, np. chemioterapii.
- Radioterapetów onkologicznych (radioonkologów, specjalistów radioterapii onkologicznej) – którzy przeprowadzają radioterapię, samodzielną lub skojarzoną z innym leczeniem (np. radiochemioterapię).
Wśród dostępnych opcji terapeutycznych w onkologii, radioterapia stanowi jedno z najważniejszych narzędzi. Radioterapia jest leczeniem miejscowym, podobnie jak operacja. Dzięki ukierunkowaniu wiązki promieniowania na nowotwór możemy go zniszczyć. Jest szczególnie przydatna w miejscach gdzie operacja jest trudna, może poprzedzać operację lub być wykonana po niej. Technologie takie jak GammaKnife czy CyberKnife (nóż cybernetyczny) to nic innego jak radioterapia stereotaktyczna (o wyskiej dokładności i dawce).
Radioterapia wykorzystuje wysokoenergetyczne promienie X, gamma lub cząstki (jak neutrony, protony, czy jony) do zniszczenia lub uszkodzenia komórek nowotworowych. Istnieją dwa główne mechanizmy, przez które radioterapia działa:
- Bezpośredni mechanizm – energia radiacyjna bezpośrednio uszkadza DNA komórek rakowych.
- Mechanizm pośredni – radiacja prowadzi do generowania wolnych rodników, które z kolei uszkadzają komórki.
Radioterapię można przeprowadzić z zewnątrz (teleradioterapia) lub umieścić materiał radioaktywny bezpośrednio w obszarze nowotworu (brachyterapia).
Radioterapia jest uważana za bezpieczną opcję leczenia w kontekście kontrolowania rozwoju komórek nowotworowych. Jednak jak każda forma interwencji medycznej, wiąże się z pewnymi ryzykami i powikłaniami.
Nowoczesne techniki radioterapii, takie jak IMRT (Intensity-Modulated Radiation Therapy) pozwalają na bardzo precyzyjne naświetlenie obszaru docelowego, minimalizując ekspozycję zdrowych tkanek. Radioterapia jest kluczową opcją terapeutyczną w leczeniu różnych rodzajów nowotworów i jest stosunkowo bezpieczna, zwłaszcza w kontekście nowoczesnych technologii. Odpowiednia ocena ryzyka i korzyści jest zawsze konieczna, a leczenie musi być indywidualnie dostosowane do każdego pacjenta.